Kur'an-ı Kerim ve Türkçe Meali Sayfa 36
225. Allah sizi, yemin amacıyla olmaksızın yahut ağzınızdan kaçıveren ya da doğru olduğunu zannederek ettiğiniz, fakat daha sonra öyle olmadığı anlaşılan yeminlerinizdeki yanılgıdan dolayı sorumlu tutmaz. O sizi ancak, kalplerinizin kazandıklarından ve bilerek, isteyerek ettiğiniz yeminlerden sorumlu tutacaktır. Çünkü Allah ğafûrdur, halîmdir. Çok bağışlayıcı, çok merhametlidir. Sonsuz şefkatiyle kullarına yumuşak ve hoşgörülü davranır, onlara ceza vermekte asla acele etmez.
İşte Allah'ın sizi sorumlu kıldığı yeminle ile ilgili konulardan biri:
İslâm öncesi Arap geleneklerine göre, erkek karısına sinirlenip ona yaklaşmamaya yemin ederdi de, bu yemininden dönünceye veya onu boşayıncaya kadar eşi kendisine haram olurdu. Bu süre zarfında zavallı kadıncağız ne kocasıyla aile hayatı yaşayabilir, ne de ondan boşanıp bir başkasıyla evlenebilirdi. Îlâ adı verilen ve tamamen erkeğin vereceği keyfî karara bağlı olan bu durum, bazen yıllarca sürerdi. Allah, aşağıdaki âyetleri göndererek bu zulme son verdi. Böyle bir yeminin doğru olmadığını, ancak yemin edildiği zaman da ona uyulması gerektiğini, fakat bu sürenin dört ayı geçemeyeceğini bildirdi. Buna göre, bu süre bitinceye kadar erkek karısına dönmediği takdirde evlilik sona erer ve kadın başka biriyle evlenebilir:
226. Eşlerine yaklaşmamaya yemin edenlerin, en fazla dört ay bekleme hakları vardır. Eğer bu süre içinde pişman olup hanımlarına yeniden dönerlerse, elbette Allah çok bağışlayıcı, çok merhametlidir. Bu çirkin duruma son verdiği için koca bağışlanacaktır. Fakat yemininden döndüğü için yemin kefaretini ödemesi gerekir.
227. Eğer bu süre içinde eşlerini boşamaya karar verirlerse, şunu hiç unutmasınlar ki, Allah her şeyi işiten, her şeyi bilendir. Buna göre iyice düşünüp doğru karar versinler, eşlerine haksızlık etmesinler. Eğer dört ay içinde eşlerine geri dönmezlerse, bu süre biter bitmez boşanma otomatik olarak gerçekleşecek ve evlilik sona erecektir. Bundan sonra şayet kadın da isterse, yeni bir mihr ve nikâh ile tekrar evlenebilirler.
228. Boşanmış kadınlar, başkasıyla evlenmeden önce, kocalarının evinde üç qar' (aybaşı dönemi) [32] kendilerini gözetirler. Üçüncü aybaşını gördükleri anda bekleme süresi sona ermiş ve boşanma gerçekleşmiş olur. Adet görmeyen veya adetleri çok düzensiz olan kadınların bekleme süresi ise üç aydır.
İddet bekleyen bu kadınların, eğer Allah'a ve âhiret gününe gerçekten inanıyorlarsa, Allah'ın rahimlerinde yarattığını, yani hamile veya aybaşı olduklarını gizlemeleri onlara helâl değildir.
Kadının, iddet adı verilen bu süreyi beklemesinin amacı, hamile olup olmadığının anlaşılması ve boşanma gibi önemli bir konuda kocaya bir kez daha düşünüp kararını gözden geçirme fırsatının verilmesidir. Boşanmış kadınlar, bir başkasıyla evlenmek için; 1- Âdet görmekte olanlar üç âdet dönemi, 2- Herhangi bir sebeple âdet olmayanlar üç ay, 3- Hamile olanlar doğum yapıncaya kadar, 4- Kocası ölmüş kadınlar ise dört ay on gün iddet beklerler. Gerdeğe girmeden boşanmış kadınların beklemelerine gerek yoktur, onlar boşanır boşanmaz bir başkasıyla evlenebilirler.
İddet bekleyen kadın, üçüncü âdeti görmeye başladığı anda boşanma gerçekleşmiş olur ve artık dilediği kişiyle evlenmekte serbesttir. İster bir başkasıyla evlenir, isterse —üç talak hakkı da kullanılmamışsa— yeni bir nikâh ve mihr (erkeğin evlilik bedeli olarak kadına verdiği mal veya para) ile eski kocasına geri döner.
İster bâin (cayılamayan) ister ric'î (cayılabilir) talakla boşanmış olsun, iddet bekleyen kadına açıktan evlilik teklifi yapmak yahut dünür göndermek haramdır. Ancak böyle bir niyetin, üstü kapalı olarak kadına hissettirilmesinde bir sakınca yoktur (Bakara, 2/235). Kadının beklemesi gereken bu süre içinde kocaları barışmak isterlerse, onları geri almaya, kadına talip olabilecek diğer erkeklerden daha öncelikli hak sahibidirler. Çünkü boşanma henüz gerçekleşmemiştir. Koca, yeni bir nikâha ve mihre gerek kalmaksızın talaktan dönüp eşini tekrar alabilir. Bu süre zarfında kadın hâlâ kocasının nikâhı altındadır.
Bilinen adalet ve hukuk kuralları çerçevesinde veİslam'a aykırı olmayan örfe uygun olarak, kadınların kocalarına karşı yükümlülükleri olduğu gibi, meşru hakları da vardır. Fakat erkeklerin görev ve sorumlukları daha ağır olduğu için, onların kadınlar üzerindeki hakları bir derece daha fazladır. Çünkü ailenin geçimini sağlamak, yuvayı tehlikelerden korumak ve benzeri görevler, ruhsal ve bedensel özellikleri itibariyle bu göreve daha uygun olan erkeğin omuzlarındadır. Bu hükümler, doğrudan doğruya Allah tarafından belirlenmiştir.Unutmayın ki, Allah azîzdir, tartışmasız yetki ve otorite sahibidir, hakîmdir, yersiz ve uygunsuz hüküm vermez, her işi yerli yerince yapar.
229. Kocaya, pişman olduğu takdirde eşine yeniden dönme imkânı veren boşama, iki defadır. Yani erkek, birinci ve ikinci boşamadan sonra hanımına geri dönebilir. Bundan sonra ya eşini bir daha boşamadan iyilikle tutmalı, ya da onu üçüncü kez boşadığı takdirde güzellikle serbest bırakmalıdır.
Hanımlarınıza mihr ya da hediye olarak verdiğiniz herhangi bir şeyi, onları boşarken geri almanız size helâl değildir. Ancak, karı kocanın her ikisi de evliliğin devam etmesi hâlinde günaha girerek veya birbirlerinin hakkının çiğneyerek Allah'ın çizdiği sınırları çiğneyeceklerinden endişe ediyorlarsa ve bu yüzden koca, karısının talebi üzerine onu boşayacaksa, o zaman başka.
Ey İslâm toplumunun hâkimleri, yöneticileri ve aile büyükleri! Bu tür sorunlar yaşayan çiftlerin, evlilikleri devam ettiği sürece Allah'ın çizdiği sınırları çiğneyeceklerinden siz de endişe ederseniz, bu durumda kadının, kendisini boşaması karşılığında kocasına bir bedel ödemesinde ikisine de günah yoktur. Kadının erkek gibi doğrudan boşama yetkisi yoktur. Ancak kendi isteği ile evliliği sona erdirmek isteyenkadın, evlilik bedelini kocasına iade etmek şartıyla, İslâm'a göre yetkili sayılan hâkim aracılığıyla evliliği sona erdirebilir. Bu durumda, kocalık görevini ihmal etmediği hâlde, sırf karısından kaynaklanan sebeplerle eşini boşamak zorunda kalan kişi, karşılıklı anlaşmaya bağlı olarak, verdiği mihrin bir kısmını veya tamamını geri alabilir. Tarafların anlaşamaması durumunda, erkeğe iade edilecek mihr miktarına hâkim karar verir.
İşte bunlar Allah'ın çizdiği sınırlardır, sakın onları aşmayın. Kim Allah'ın sınırlarını aşarsa, işte onlar zalimlerin ta kendileridir.
Evet, kadının bekleme süresi sona erinceye kadar kocası onu boşamaktan vazgeçip evliliği sürdürme hakkına sahiptir. Fakat bekleme süresi dolduktan sonra pişman olup hanımını geri almak isterse, ancak eşinin rızasıyla ve yeniden nikâh kıyıp yeni bir evlilik bedeli ödeyerek onunla tekrar evlenebilir. Bu hüküm, birinci ve ikinci boşamalar için geçerlidir. Ancak:
230. Kocası onu üçüncü kez boşarsa, bundan böyle kadın başka bir erkekle —formalite icabı değil, gerçek bir nikâhla— evlenmedikçe, bir daha kendisine helâl olmaz. [33] Kadının evlendiği bu ikinci kocası da kendi rızasıyla onu boşarsa, şayet eski kocası onu geri almak isterse ve her ikisi de yeniden evlendikleri takdirde Allah'ın sınırlarını koruyabileceklerine inanıyorlarsa, kadının bekleme süresi dolduktan sonra yeniden evlenmelerinde ikisine de günah yoktur.
Bunlar, bilinçli ve duyarlı bir toplum için Allah'ın açıkça ortaya koyduğu sınırlar ve yasalardır, sakın bu yasaları çiğnemeyin!